Czy antyszczepionkowcy i przeciwnicy Ukrainy należą do jednej grupy propagandowej?

W ramach projektu MEDfake badacze z Akademii Leona Koźmińskiego przeprowadzili analizę 3,5 milionów postów z platformy X (wcześniej Twitter) opublikowanych przez 3 600 użytkowników w latach 2009-2022. Naukowcy przeanalizowali posty zawierające m.in. określeni takie jak „nieszczepimysię”, „koronawirus”, „putin”, „wołyń”. Baza użytkowników została stworzona wspólnie z dziennikarzami Gazety Wyborczej.

Badacze połączyli ręczne metody analizy danych z technikami opartymi na algorytmach. W pierwszym etapie, wstępnie wybrane posty podlegały ocenie przez grupę użytkowników posiadających wiedzę na temat poruszanych w nich kwestii. Następnie, wykorzystując narzędzia sztucznej inteligencji, naukowcy przeprowadzili analizę sieci społecznościowych (SNA) oraz analizę sentymentu. Dzięki temu procesowi, zespół ustalił, które konta pełniły rolę „trendsetterów”, które były najbardziej popularne i generowały najwięcej interakcji z innymi kontami. Konta wybrane w ten sposób były następnie oceniane przez użytkowników.

Analiza doprowadziła badaczy do następujących wniosków:

•     75% użytkowników nie było podatnych na dezinformację (zarówno dotyczącą tematyki COVID-19, jak i tę rosyjską).
•     Użytkownicy niepodatni na dezinformację zarówno COVID-19, jak i rosyjską, najczęściej zabierali głos w tematach dotyczących szczepień i wojny.
•     Użytkownicy podatni na dezinformację częściej publikowali posty dotyczące innych tematów politycznych i medycznych.

Co istotne, analiza postów z poszczególnych lat pozwoliła na zauważenie, że użytkownicy podatni na treści dezinformacyjne do roku 2015 byli mniej aktywni na X od użytkowników, którzy okazali się być niepodatni na treści propagandowe. Od 2015 roku do marca 2022 użytkownicy podatni na dezinformację byli bardziej aktywni niż użytkownicy niepodatni na dezinformację. Po 2020 roku użytkownicy niepodatni na propagandę zaczęli zintensyfikować działania publikacyjne.

Wśród 3 600 analizowanych kont zaledwie 6,39% profili antyszczepionkowych przekształciło się w profile skupiające się na narracji antyukraińskiej. Wśród tych 6,39% kont, które zmieniły zakres działania dominowały konta związane ze skrajną prawicą. Badanie nie potwierdziło tezy o tym, że propaganda antyukraińska wywodzi się przede wszystkim z ruchu antyszczepionkowego w internecie.

Co możemy zrobić jako użytkownicy mediów społecznościowych, aby przeciwdziałać dezinformacji? 

Edukacja i świadomość: Ważne jest, aby doskonalić się w zakresie krytycznego myślenia i edukować innych na temat sposobów rozpoznawania fałszywych informacji.
Weryfikacja źródeł: Warto pamiętać o sprawdzaniu wiarygodność źródeł informacji.

Więcej na temat tego, jak bronić się przed dezinformacją przeczytasz TUTAJ.

Przeczytaj kompletny raport z badań ilościowych MEDfake nt. dezinformacji medycznej i baniek informacyjnych.