Dlaczego temat szczepień jest popularny w mediach społecznościowych?
Raport z badań jakościowych MEDfake na temat postaw rodziców mających wątpliwości dotyczących szczepienia dzieci i postaw antyszczepionkowych jest oparty o dwie metody badawcze: netnografię (etnografię cyfrową) i wywiady pogłębione. Badania przeprowadzono w trakcie pandemii COVID-19 – netnografię od lutego do grudnia 2021 roku, zaś wywiady od lutego 2021 do marca 2022. Badaczki prowadzące etnografię cyfrową przyjrzały się dyskusji na temat szczepień w mediach społecznościowych.
Przeprowadzona analiza społeczności poruszających tematykę szczepień pozwoliła na opracowanie 6 istotnych wniosków. Należą do nich:
- Brak zaufania do służby medycznej
Wielu członków grup facebookowych uważa innych, nieznajomych użytkowników za bardziej wiarygodne źródło informacji medycznej od lekarzy. Jest to spowodowane ich negatywnymi doświadczeniami w kontaktach z lekarzami.
- Zagubienie w świecie informacji
Wielu użytkowników aktywnych w obserwowanych grupach charakteryzował ogólny brak zaufania do rządzących, kwestionowanie badań naukowych, brak zaufania do mediów głównego nurtu i przekonanie o panującym skorumpowaniu. Ponadto użytkownicy grup wykazywali potrzebę znalezienia sobie źródła informacji, któremu można w pełni zaufać.
- Waga emocjonalności
Członkowie obserwowanych społeczności stosowali środki wyrazu silnie nacechowane emocjonalnie oraz takie, które miały na celu wywołanie emocji w odbiorcach.
- Moc neologizmów
Użytkownicy często posługiwali się terminami nacechowanymi emocjonalnie – a w szczególności – nacechowanymi negatywnie, by prowadzić do dalszej polaryzacji społecznej i zaostrzenia tonu dyskusji.
- Dzielenie się doświadczeniem osobistym
W celu budowania towarzyskości, wiarygodności i/lub bycia postrzeganym jako wzór do naśladowania – autorytet społeczno(ściow)y. Członkowie grup decydowali się na dzielenie się z innymi swoimi osobistymi przeżyciami i doświadczeniami.
- Braki w zasobach edukacyjnych i komunikacyjnych
Brakuje jednoznacznych standardów przystępnego sposobu komunikowania i edukowania społecznego w ramach polityki zdrowotnej. Skomplikowane procedury przekazywane w formalno-prawnym języku wzmagają brak poczucia pewności i bezpieczeństwa dotyczącego szczepień.
Badanie z zakresu netnografii objęło 5 typów grup w mediach społecznościowych (w większości na Facebooku): grupy wsparcia rodziców, grupy antyszczepionkowe, grupy antysystemowe, grupy prozdrowotne, grupy memiarskie.
Etnografię cyfrową przeprowadziły dr Anna Kalinowska-Balcerzak i mgr Emilia Sobol. Koordynatorem badań prowadzonych w ramach projektu MEDfake w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie jest prof. dr hab. Dariusz Jemielniak. Przeczytaj pełen raport z badań jakościowych MEDfake nt. postaw rodziców mających wątpliwości, czy szczepić swoje dzieci, a także postaw antyszczepionkowych. Streszczenie wniosków z przeprowadzonych w ramach projektu MEDfake wywiadów pogłębionych znajdziesz tutaj.
