Jak rozpoznać wiarygodne źródło informacji medycznych?

Powszechny dostęp do Internetu umożliwił nam błyskawiczne wyszukiwanie informacji, również tych o tematyce medycznej. Informacje, z którymi się spotykamy bywają ze sobą sprzeczne, co może budzić poczucie bezradności i zwątpienia. Podczas badań jakościowych MEDfake przeprowadzonych w Akademii Leona Koźmińskiego biorący w nich udział rodzice wskazywali m.in., że panująca podczas pandemii COVID-19 dezinformacja medyczna, sprzeczna z opiniami lekarzy i autorytetów, pogłębiła ich wątpliwości dotyczące szczepień.

Warto wiedzieć, jak ocenić, czy dane źródło jest rzetelne i godne zaufania, zwłaszcza w kontekście medycyny, zdrowia, profilaktyki i dobrobytu. Oto kilka praktycznych wskazówek (McIntyre, 2018, s. 121):

 

Wykorzystaj wiarygodne źródła informacji

Sprawdzenie informacji medycznej warto rozpocząć od zweryfikowania jej źródła. W przypadku wiedzy medycznej warto kierować się rzetelnymi informacjami pochodzącymi od: 

• instytucji medycznych, np. Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia, Państwowy Zakład Higieny,
• uczelni medycznych,
• instytutów badawczych,
• rządowych agencji zdrowia publicznego.

 

Sprawdź wiarygodność autorki lub autora publikacji

Kolejnym krokiem weryfikacji informacji medycznej jest sprawdzenie autorki lub autora informacji. Warto upewnić się, że autor_ka ma odpowiednie kwalifikacje w dziedzinie medycyny lub zdrowia publicznego. Autorzy o dobrej reputacji, uznawani za wiarygodnych ekspertów, zazwyczaj posiadają doświadczenie zawodowe (lub dorobek naukowy), który może być opisany np. w Wikipedii.

 

Zwróć uwagę na aktualność publikacji

Warto zwrócić uwagę, czy data publikacji informacji jest aktualna. W medycynie nowe badania naukowe i ich wyniki mogą prowadzić do zmian w zaleceniach. Starsze źródła mogą być już przestarzałe i nieaktualne.

 

Samodzielnie oceń dowody

Podczas weryfikacji warto sprawdzić, czy źródło informacji przedstawia konkretne dowody naukowe lub badania kliniczne popierające swoje twierdzenia. Najbardziej wiarygodne źródła opierają się na rzetelnych badaniach naukowych, a nie na opinii czy spekulacjach.

 

Unikaj sensacyjnych nagłówków

Nagłówki, które obiecują rewolucyjne informacje (np. „Lekarze go/jej nienawidzą, odkrył_a skuteczne lekarstwo na…”) mogą kryć za sobą fałszywe informacje. Co istotne mogą one również służyć generowaniu ruchu na danej stronie internetowej, np. w celu zwiększenia przychodów z wyświetlanych reklam. Kliknięcie w sensacyjny nagłówek może skutkować pobraniem złośliwego oprogramowania komputerowego.

 

Porównaj znalezione informacje z innymi wiarygodnymi źródłami

Przed uznaniem informacji za rzetelną warto sprawdzić, czy potwierdzają ją inne wiarygodne źródła. Zgodność informacji między różnymi rzetelnymi źródłami zwiększa jej wiarygodność.

 

Weź pod uwagę możliwy konflikt interesów

Niepubliczne źródła informacji mogą być finansowane przez firmy farmaceutyczne, co może prowadzić do konfliktów interesów. Warto wziąć pod uwagę, czy źródło jasno deklaruje swoje powiązania i finansowanie.

 

Zachowaj sceptycyzm

Jeśli jakaś informacja wydaje się być zbyt dobra by mogła być prawdziwa lub wywołuje silne emocje warto podejść do niej sceptycznie i ponownie ją zweryfikować! Warto zadać sobie pytanie „Czy brzmi to realnie?”.

 

Rozpoznawanie wiarygodnych źródeł informacji medycznych to umiejętność, która pomaga podejmować informowane decyzje dotyczące naszego zdrowia, profilaktyki chorób i dobrobytu. Dzięki krytycznemu myśleniu i analizie docierających do Ciebie informacji jesteś w stanie chronić się przed dezinformacją medyczną.

 

Dowiedz się więcej o tym, czym jest dezinformacja medyczna TUTAJ.