Rodzice mają wątpliwości dotyczące szczepienia dzieci. Czego potrzebują?

Raport z badań jakościowych MEDfake na temat postaw rodziców mających wątpliwości dotyczących szczepienia dzieci i postaw antyszczepionkowych jest oparty o dwie metody badawcze: netnografię (etnografię cyfrową) i wywiady pogłębione. Badania przeprowadziły badaczki z Akademii Leona Koźmińskiego  w trakcie pandemii COVID-19 – netnografię od lutego do grudnia 2021 roku, zaś wywiady od lutego 2021 do marca 2022.

Badaczki z Akademii Leona Koźmińskiego przeprowadziły łącznie 80 wywiadów pogłębionych – 67 matkami i 13 ojcami. Rodzice, którzy brali udział w badaniu mieli wątpliwości dotyczące szczepienia dzieci. Poniżej przedstawionych zostało 5 istotnych wniosków z tej części badania (Chmielewska-Szlajfer et al., 2022).

1. Rodzice potrzebują poczucia dobrowolności

Badani rodzice podkreślali, że zaburzona jest relacja między tym, kto ma prawo decydować o nieszczepieniu dzieci i kto jest ostatecznie jest odpowiedzialny za podjęcie tej decyzji. Często poruszanym tematem podczas wywiadów był brak indywidualnego podejścia do szczepień. Dotyczyło to zarówno odraczania szczepień po narodzinach dziecka, jak i konieczności wykonania szczegółowych badań przed szczepieniem.

W porównaniach polskiego systemu szczepień do zagranicznych odpowiedników, badani często powoływali się na kraje zachodnie. Ich zdaniem na Zachodzie przyjęte jest bardziej liberalne podejście do szczepień ochronnych.

2. Rodzice potrzebują rozmowy i empatii ze strony lekarzy

Badani rodzice zgłaszając swoje obawy dotyczące szczepienia dzieci spotykali się z lekceważącą reakcją lekarzy. Niektórzy respondenci wspominali o doświadczeniu większej empatii ze strony lekarzy pracujących w prywatnej służbie zdrowia. Rodzice wspominali również o doświadczeniu zrozumienia ze strony pielęgniarek, pielęgniarzy i położnych.

Niektórzy z respondentów doświadczali ignorowania niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP) przez lekarzy. Rodzice wyrażali obawę przed brakiem wsparcia służby zdrowia w przypadku pojawienia się NOP-ów u ich dzieci.

3. Rodzice traktują szczepienia jako przemysł

Wątpliwości niektórych rodziców budziły relacje lekarzy z firmami farmaceutycznymi. Respondenci zwracali uwagę na gadżety farmaceutyczne widoczne w gabinetach lekarskich. Rodzice miewali poczucie, że lekarze są zainteresowani czerpaniem zysków z przepisywania leków i szczepionek określonych firm, a niekoniecznie leczeniem ich dzieci.

Zdaniem badanych rodziców kwestie związanie z NOP-ami również można traktować jako przemysł. Zdaniem respondentów jest on napędzany przez prawników, którzy czerpią korzyści z pozwów.

4. Rodzice potrzebują informacji o szczepieniach

Rodzice podczas wywiadów wspominali, że bardziej przekonujące i emocjonalnie wspierające są opinie i doświadczenia innych rodziców.  Respondenci zwracali uwagę, że wypowiedzi ekspertów (m.in. lekarzy) w mediach bywają dla nich niezrozumiałe. Niektóre z wypowiedzi medialnych były zdaniem rodziców sprzeczne ze sobą.

Badani rodzice zwracali także uwagę na brak pogłębionych badań porównawczych pomiędzy dziećmi zaszczepionymi i niezaszczepionymi. Zdaniem respondentów wyniki takich badań mogłyby zwiększyć ich zaufanie do szczepień.

5. Rodzice czytają wypowiedzi pogłębiające ich wątpliwości

Doświadczenia innych rodziców opisywane w mediach społecznościowych (na Facebooku i forach internetowych) często pogłębiały wątpliwości wśród badanych rodziców. Szczegółowo opisywane historie NOP-ów u dzieci powodowały, że respondenci uznawali je za wiarygodne. Opisywane przypadki brzmiały znajomo i bywały podobne do własnych doświadczeń.

Rodzice wspominali o polaryzacji dyskusji na temat szczepień. Podkreślali dyskryminację osób o poglądach odmiennych niż obecne w głównym nurcie.

 

Podsumowując należy zauważyć, że rodzicom brakuje przystępnych informacji na temat szczepień dzieci. Niektórzy z nich czują się zaniedbywani przez pracowników służby zdrowia i odczuwają potrzebę rozmowy na temat szczepień ochronnych.

 

Wywiady pogłębione przeprowadziły dr Helena Chmielewska-Szlajfer (koordynatorka badań jakościowych) i mgr Zuzanna Staniszewska. Liderem zadań wykonywanych w Akademii Leona Koźmińskiego w ramach projektu MEDfake jest prof. dr hab. Dariusz Jemielniak. Przeczytaj pełen raport  z badań jakościowych MEDfake nt. postaw rodziców mających wątpliwości, czy szczepić swoje dzieci, a także postaw antyszczepionkowych.

Streszczenie wniosków z przeprowadzonej w ramach projektu MEDfake etnografii cyfrowej przeczytasz tutaj.